مقاله اول:
كاربرد نظامهاي اطلاعات جغرافيايي در مطالعه هاي همه گير شناسي و بهداشت عمومي
(مقاله مروري)
محسن رضائيان
مجله دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي - درماني قزوين، 1385؛ دوره 10، بهار، شماره 38: صفحات 115-123
چكيده:
نظام هاي اطلاعات جغرافيايي، نظام هاي خودكار براي به دست آوردن، ذخيره، بازيابي، تجزيه و تحليل و نمايش داده هاي جغرافيايي هستند. اين نظام ها مي توانند توانايي همه‎گيرشناسان و متخصصين بهداشت عمومي را در كار با داده هاي جغرافيايي افزايش دهند. زماني كه اين نظام ها همراه با شيوه هاي مناسب تجزيه و تحليل آماري به كار گرفته شوند، ابزاري مفيد براي مطالعه مسايل مربوط به بهداشت جامعه خواهند بود. با اين وجود كاربران سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي نبايد تنها تحت تاثير نقشه هاي جذاب خلق شده توسط اين نظام ها قرار گرفته و بايستي وارده قوانين مربوط به مديريت، تجزيه و تحليل، اراي و تفسير داده ا را مدنظر داشته باشند. اين مقاله بخشي از مزايا و محدوديت هاي استفاده از سيستم‎ هاي اطلاعات جغرافيايي را در تحقيقات همه‎ گيرشناسي و بهداشت عمومي مورد بحث قرار مي دهد.
مقاله دوم:
بررسي وضعيت پسماند جامد خطرناك صنايع شهرستان دشتستان از نقطه نظر زيست محيطي
ميترا غلامي، معصومه رواني پور، جواد رشيدي، احمد عامري
سلامت كار ايران، 1387؛ دوره 5، پاييزوزمستان، شماره 3-4: صفحات 10-18
مقاله سوم:
بررسي ارتباط توزيع فضايي بيماري هاي بدخيم و عنصر سرب در استان اصفهان
معصومه رشيدي، مجيد غياث، رضا روزبهاني، محمد حسين رامشت، پريناز پورصفا، هادي غريب
مجله دانشكده پزشكي اصفهان، 1390؛ دوره 29، خرداد، شماره 135: صفحات 418-425
چكيده:
مقدمه: چندين گروه مهم بيماري‌ها (مثل بيماري‌هاي بدخيم) كه علت‌هاي ناشناخته و درمان‌هاي نامطمئن دارند وقتي كه نقشه‌ي شيوع و توزيع فضايي آن‌ها ترسيم مي‌‌شود، تفاوت‌هاي حايز اهميتي از يك نقطه به نقطه‌ي ديگر مشاهده مي‌شود. اين مقاله حاصل تحقيقي در استان اصفهان است كه با استفاده از اطلاعات علوم پزشكي و تكيه بر بازشناسي پديده‌هاي ژئوژنيك (نقشه‌ي پراكندگي سرب در استان) انجام شده است و قصد دارد با برقراري ارتباطي معني‌دار بين برخي بيماري‌ها (مطالعه‌ي موردي: بيماري‌هاي بدخيم) و تجمع فلزات سنگين موجود در زمين (مطالعه‌ي موردي: سرب)، نسبت به نحوه‌‌ي توزيع فضايي بيماري‌هاي بدخيم و بررسي ارتباط اين بيماري با سرب در استان اصفهان مبادرت نمايد.
روش‌ها: در اين مطالعه، آمار كليه‌ي بيماري‌هاي بدخيم ثبت شده در استان اصفهان در طي سال‌هاي 1386 تا 1388 تهيه شد. آمار جمع آوري شده براي تهيه‌ي نقشه‌هاي توزيع فضايي بيماري‌هاي بدخيم مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن نقشه‌ي پراكندگي سرب در استان اصفهان به منظور تطبيق فراواني غلظت سرب و ارتباط سنجي با فراواني بيماري‌هاي بدخيم از سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور تهيه و مورد استفاده قرار گرفت. در پايان آمار غلظت سرب در سه منطقه‌ي (اراضي كشاورزي، غير كشاورزي، شهري و صنعتي) به منظور اطلاع از ميزان غلظت سرب براي اطمينان از پراكندگي سرب در استان از جهاد كشاورزي استان تهيه شد و با استفاده از نرم افزار GIS (Geographic information system يا همان سيستم اطلاعات جغرافيايي نرم‌افزاري است كه به وسيله‌ي آن مي‌توان با وارد كردن داده‌هاي كمي در جدول اطلاعاتي مكان‌ها به ترسيم نقشه و نمودار پرداخت) و وارد كردن اطلاعات بيماري‌هاي استان در جدول اطلاعاتي استان توزيع فضايي بيماري‌هاي بدخيم ترسيم و با پراكندگي سرب در استان مقايسه گرديد.
يافته‌ها: پراكندگي سه نوع از بيماري‌هاي بدخيم شامل بيماري‌هاي بدخيم پوست، بيماري‌هاي بدخيم خون و بيماري‌هاي بدخيم سينه منطبق بر پراكندگي سرب در همان نقاط است و بخش مهمي از اين نوع بيماري‌هاي بدخيم در استان اصفهان معلول وجود سرب در آن نقاط است.
نتيجه‌گيري: ترسيم توزيع فضايي ده بيماري بدخيم شايع در استان اصفهان نشانگر نوعي ارتباط بين عنصر سرب و فراواني سه نوع از اين بيماري‌‌ها در استان بود.
مقاله چهارم:
بررسي وضعيت بهداشت محيطي رستوران‌ها و هتل‌هاي داراي سالن غذاخوري در محدوده گردشگري بخش مركزي شهر اصفهان با استفاده از GIS در سال 87 و 88 (مطالعه موردي منطقه تحت پوشش مراكز بهداشتي درماني خواجو و 16 ملك)
علي زنگي‌آبادي، رضا قنبري، رحيم عالي ده چناري، هرمز روستايي
مجله علمي تحقيقات نظام سلامت، 1389؛ دوره 6، پاييز، شماره 3: صفحات 567-587
چكيده:
مقدمه: بهداشت مواد غذايي و محل‌هاي توزيع مواد غذايي داراي اهميت فراوان مي‌باشد. گردشگران به جايي سفر مي‌كنند كه از اعتماد، اطمينان و امنيت كافي برخوردار باشد. در اين شرايط ارائه خدمات و امكانات مناسب نظير محل‌هاي توزيع مواد غذايي با شرايط بهينه بهداشتي در افزايش انگيزه آن‌ها مؤثر است. هدف پژوهش حاضر، بررسي وضعيت بهداشت محيطي رستوران‌ها و هتل‌هاي داراي سالن غذا‌خوري مركز توريستي شهر اصفهان بود، كه سالانه پذيراي مسافران فراواني است.
روش‌ها: اين تحقيق به صورت توصيفي و نمونه‌گيري به صورت غير احتمالي هدف‌دار انجام شد. اطلاعات بازرسي بهداشت محيطي از رستوران‌ها و هتل‌هاي داراي سالن غذا‌خوري مراكز بهداشتي و درماني 16 ملك و خواجو در طي سال‌هاي 87 و 88 جمع‌آوري و خلاصه گرديد، سپس توسط نرم‌افزار 15SPSS و 2007 Excel مورد آناليز توصيفي و تحليلي قرار گرفت. تصوير اصفهان با استفاده از نرم‌افزارهاي Google earth و Corel draw تهيه شده، در نرم‌افزار 0/2 Arc view با توجه به اطلاعات بهداشت محيط مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
يافته‌ها: مراكز بهداشتي و درماني 16 ملك و خواجو در مجموع داراي 26 واحد بودند، كه 17 مورد تحت پوشش مركز 16 ملك (65 درصد كل واحدها) و 9 مورد تحت پوشش مركز خواجو (35 درصد كل واحدها) قرار داشت. 65 درصد اين واحدها رستوران و 35 درصد نيز هتل‌هاي داراي سالن غذاخوري بودند. ميانگين تعداد بازديد از هر واحد در طي 2 سال در كل منطقه و در مراكز 16 ملك و خواجو به ترتيب برابر 41/11، 07/12 و 25/10 بازديد بود. اين ميانگين در سال اول و دوم به ترتيب برابر 6 و 32/5 بازديد و براي رستوران و هتل‌ها به ترتيب برابر 77/11 و 89/10 بازديد به دست آمد.
نتيجه‌گيري: وضعيت بهداشت محيط در سال 87 و همچنين در منطقه خواجو و در هتل‌ها به ترتيب از وضعيت بهداشت محيط در سال 88، منطقه 16 ملك و رستوران‌ها بهتر بود. وضعيت بهداشت محيط در دو واحد معادل 9 درصد در سطح يك (عالي)، 10 واحد معادل 45 درصد در سطح دو (خوب)، 8 واحد معادل 36 درصد در سطح سه (متوسط) و 2 واحد معادل 9 درصد در سطح چهار (ضعيف) قرار داشتند.
مقاله پنجم:
بررسي پهنه‌بندي پسماند صنعتي و شهري در سطح استان اصفهان
حميد رضا پورزماني، سعيد ساماني مجد، زهرا بيروتي، حميد قدوسي، نيلوفر توسليان
مجله علمي تحقيقات نظام سلامت، 1389؛ دوره 6، ويژه نامه، شماره : صفحات 993-1001
چكيده:
مقدمه: توليد مواد زايد جامد، محصول فعاليت‌هاي مختلف انسان است كه امروزه با تغيير شيوه زندگي و توسعه همه جانبه نسبت به گذشته، تغييرات زيادي داشته است. در استان اصفهان روزانه پسماند زيادي توليد مي‌گردد. با توجه به اهميت پسماند و بازيافت آن‌ها، هدف تعيين محدوده‌هاي توليد پسماندهاي مختلف جهت مكان‌يابي مراكز مناسب براي بازيافت پسماندها است.
روش‌ها: جهت بررسي پهنه‌بندي پسماند صنعتي و شهري در سطح استان اصفهان، وضعيت توليد پسماند گروه‌هاي مختلف در سطح استان به صورت كمي و كيفي مطالعه و برآورد گرديد. با توجه به نوع صنايع استان، پسماندها را مي‌توان به ده دسته فلز، شيشه، زايدات ساختماني و سنگ‌بري‌ها، لاستيك و پلاستيك، كاغذ و مقوا، زايدات الكترونيك، خودرو فرسوده، منسوجات، چوب و ساير تقسيم كرد.
يافته‌ها: در اين مقاله نقشه‌هاي تلفيقي پراكندگي پسماند توليدي گروه‌هاي مختلف در شهرك‌هاي صنعتي، صنايع پراكنده و شهرستان‌ها توسط نرم‌افزار Arc GIS رسم گرديد، تا بر اساس توزيع اين پسماندها، سازمان‌هاي مربوطه مكان مناسب براي بازيافت اين پسماندها را در نظر گيرند.
نتيجه‌گيري: در نقشه‌هاي تهيه شده، توزيع مواد بازيافتني كاني غير فلزي (شيشه)، سلولزي (چوب)، شيميايي (لاستيك و پلاستيك) و منسوجات، زايدات الكترونيكي و الكتريكي و خودرو فرسوده نشان داده شده است، كه با توجه به تجمع آن‌ها مكان‌هاي مناسب جهت بازيافت پسماندهاي مختلف قابل تشخيص است.
مقاله ششم:
اولويت بندي دهستان هاي استان چهار محال و بختياري بر اساس تراكم جمعيت- اولين گام در اقدامات پيشگيري از بحران
فاطمه دهقان‌فاروجي، علي بيت‌اللهي، اعظم‌ نعمتي
فصلنامه امداد و نجات، 1389؛ دوره 2، ، شماره 3: صفحات 45-59
چكيده:
مقدمه: داده‌هاي جمعيتي از اطلاعات حياتي مديريت بحران به ويژه سيستم‌هاي هشدار زود هنگام، يكي از ملزمات اقدامات آمادگي و پيشگيري از بحران به شمار مي رود. اطلاعات تراكم جمعيت در كشورهاي در حال توسعه بسيار با ارزش اما بسيار اندك و بيشتر در قالب سرشماري هاي عمومي است. اطلاعات سرشماري جمعيتي اغلب فاقد پيوستگي فضايي يا مكاني در مقياس كوچك‌تر است به گونه ‌اي كه در فرايند‌هايي نظير برآورد آسيب‌پذيري كه يكي از موارد با اهميت در پيشگيري و آمادگي از بحران و وابسته به محدودة جغرافيايي است، قابل استفاده نيست. از آنجا كه روستاها نقش انكارناپذيري در توليد و اقتصاد كشاورزي كشور و حيات بخشي گسترة وسيعي از سرزمين دارند، در نظام برنامه‌ريزي مورد توجه هستند و به دلايل زيرساختي و فرهنگي از آسيب‌پذيري بيشتري نسبت به شهرها برخوردارند. توجه به اطلاعات جمعيتي روستاها از جمله تراكم جمعيتي در اقدامات آمادگي و پيشگيري بحران با اهميت است و مي‌تواند اين اقدامات را در جهت مشخصي هدفمند نمايد.
روش‌ها: به منظور تعيين دهستان‌هاي با تراكم جمعيتي بالا و آسيب‌پذير، از داده‌هاي خام مركز آمار ايران استفاده شد. داده‌هاي خام جمع‌آوري و پس از انجام محاسبات آماري، اطلاعات موردنياز، استخراج و سپس با كمك نرم‌افزار ArcGIS پردازش گرديد.
يافته‌ها: بر اساس اطلاعات پردازش شده در محيط رقومي نرم افزار نرم‌افزارArcGIS ، نقشه پهنه‌بندي تراكم جمعيت تهيه و دهستان‌هاي استان از نظر تراكم جمعيت، شناسايي و رده‌بندي شد. تراكم جمعيت روستايي اين استان61/25 نفر در كيلومترمربع است كه رتبة هشتم را در استان‌هاي كشور به خود اختـصـاص مي‌دهد.
نتيجه‌گيري: با بررسي تراكم و توزيع جمعيتي در گسترة دهستان‌هاي استان چهار محال و بختياري، دهستان‌هاي اين استان از نظر تراكم جمعيت در 5 گروه، اولويت بندي گرديد تا برنامه‌هاي مقاوم‌سازي مسكن روستايي با هدف كاهش تلفات انساني به گونه اي مشخص انجام پذيرد. نتايج حاصل از اين اولويت‌بندي تعيين‌كنندة نقطه آغاز اجراي برنامه‌هاي كلان مديريت بحران به ويژه پيشگيري است.
مقاله هفتم:
پراكندگي جغرافيايي نيروي انساني در سامانه ارايه خدمات سلامت روان در سال 1386
مسعود احمدزاد اصل، احمدرضا شمشيري، احمد حاجبي، مرتضي ناصربخت، محمدباقر صابري زفرقندي، فرنوش داودي
مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني (انديشه و رفتار)، 1390؛ دوره 17، ويژه نامه تابستان، شماره 2: صفحات 143-150
كلمات كليدي: سامانه سلامت روان، پراكندگي جغرافيايي، نيروي انساني، ايران،
چكيده:
هدف: بررسي حاضر با هدف ارايه نقشه جغرافيايي و وضعيت پراكندگي شاخص¬هاي مربوط به پراكندگي نيروي انسانيِ سامانه ارايه خدمات روان در ايران، به تفكيك مناطق زيرپوشش دانشگاه¬هاي علوم‌‌پزشكي انجام شد.
روش: اين بررسي با به¬كارگيري داده¬هاي موجود از گزارش¬هاي سامانه سلامت روان در سال 1386 انجام شد. پس از تنظيم شاخص¬ها، داده¬ها به¬كمك نرم¬افزار Arc GIS 9.2 به صورت توصيفي و نمودار درون¬ياب نمايش داده شد. همچنين ميزان هر يك از شاخص¬هاي بررسي¬شده، كمينه و بيشينه و انحراف¬معيار هر يك از شاخص¬ها در مناطق گوناگون گزارش شد.
يافته¬ها: در سال 1386 ميانگين كشوري هفت شاخص جمعيت زيرپوشش به كل جمعيت كشور، جمعيت زيرپوشش شهري به كل جمعيت شهري، جمعيت زيرپوشش روستايي به كل جمعيت روستايي، نسبت خانه¬هاي بهداشت زيرپوشش به كل خانه¬هاي بهداشت، نسبت مراكز بهداشتي- درماني روستايي زيرپوشش به كل موارد موجود، نسبت مراكز بهداشتي- درماني شهري زيرپوشش به كل موارد موجود و نسبت پايگاه¬هاي بهداشتي زيرپوشش به كل موارد موجود به¬ترتيب 8/54%، 9/36%، 2/96%، 5/97%، 1/97%، 4/50%، 4/41% بود. تعداد افراد ارايه¬دهنده خدمات بهداشت روان در كشور به تفكيك عبارت بود از: 29282 بهورز، 6529 كاردان بهداشت، 4595 پزشك عمومي دوره¬ديده، 61877 رابط بهداشت، 692 روان‌پزشك، 27 روان‌پزشك كودك، 126 دكتر روان¬شناس (56 نفر باليني و 70 نفر ديگر شاخه¬ها)، 652 كارشناس¬ارشد روان¬شناسي (183 نفر باليني و 469 نفر ديگر شاخه¬ها)، 651 مددكار اجتماعي و 214 روان‌پرستار.
نتيجه‌گيري: پراكندگي تخصصي نيروي انساني در سامانه سلامت روان كشور خوب است، ولي در پراكندگي نيروي انساني متخصص نسبت به جمعيت زيرپوشش توازن وجود ندارد.
مقاله هشتم:
بررسي غلظت كلروفرم در شبكه توزيع آب شهر اصفهان و پهنه‌بندي آن با سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)
بيژن بينا، امير محمدي، افشين ابراهيمي، محمدمهدي امين، حميدرضا پورزماني، سپيده نعمتي‌منصور
مجله علمي تحقيقات نظام سلامت، 1391؛ دوره 8، ، شماره 2: صفحات 204-213
كلمات كليدي: آب شرب، سرطان‌زا، شهر اصفهان، گندزدايي، THMs
چكيده:
مقدمه: اين مطالعه با هدف تعيين غلظت كلر باقي‌مانده كل و كلروفرم در شبكه توزيع آب شهر اصفهان و پهنه‌بندي آن با سيستم اطلاعات جغرافيايي (Geographic information system يا GIS) انجام گرفت.
روش‌ها: اين مطالعه از نوع توصيفي- مقطعي است. كلر باقي‌مانده كل در محل نمونه‌برداري از شبكه توزيع آب اصفهان توسط دستگاه پرتابل و غلظت كلروفرم بعد از انتقال نمونه‌ها در شرايط استاندارد به آزمايشگاه با استفاده از دستگاه طيف‌سنج جرمي (Gas chromatography–mass spectrometry يا GC-MS) اندازه‌گيري شد. براي انجام پهنه‌بندي نتايج به دست آمده از سنجش پارامترهاي مورد آناليز از GIS استفاده گرديد.
يافته‌ها: مقادير اندازه‌گيري شده حداكثر و حداقل به ترتيب براي كلر باقي‌مانده كل ppm 3.3 و غير قابل تشخيص و براي كلروفرم ppb 28 و ppb 10 است كه غلظت‌هاي به نسبت زياد كلروفرم بيشتر مربوط به نقاط انتهايي شبكه و حاشيه شهر است. نقاط مركزي شهر داراي غلظت كمتري از كلروفرم نسبت به ساير نقاط است. دليل اين امر را مي‌توان به مصرف بيشتر آب در نقاط مركزي شهر و راكد ماندن آب در نقاط حاشيه‌اي شهر مربوط دانست.
نتيجه‌گيري: در حال حاضر آب خروجي از تصفيه‌خانه آب شرب اصفهان كيفيت مناسبي از لحاظ وجود كلر باقي‌مانده و محصولات ثانوي گندزدايي دارد. مقادير آن در محدوده مجاز WHO (Word health organization) و USEPA (United states environmental protection agency) مي‌باشد ولي ضرورت دارد غلظت احتمالي تري هالومتآن‌هاي توليدي به صورت مستمر اندازه‌گيري شود و با استفاده از روش‌هاي مناسب تلفيقي براي كاهش تشكيل اين تركيبات مورد توجه قرار گيرد
مقاله نهم:
كاربرد GIS در تحقيقات پزشكي راهكاري در جهت پيش‌گيري از بيماري
عبداله سيف, معصومه رشيدي, رضا روزبهاني, نغمه‌السادات دهدشتي, پريناز پورصفا
مجله دانشكده پزشكي اصفهان، 90؛ دوره 29، دي، شماره 164: صفحات 23-29
كلمات كليدي: GIS، سلامت، بيماري‌هاي محيطي، نقشه
چكيده:
مقدمه: سيستم اطلاعات جغرافيايي (Geographical information system يا GIS) نرم‌افزاري است بسيار آسان كه به كاربران اين امكان، را مي‌دهد كه به سادگي اطلاعات مكاني و داده‌هاي توصيفي را براي ايجاد نقشه‌ها، جداول و نمودارها به كار گيرند. اين نرم‌افزار ابزارهاي لازم براي جستجو، تحليل داده‌ها و نمايش نتايج را با كيفيت مناسب در اختيار كاربران قرار مي‌دهد. قابليت‌هاي عمده‌ي اين نرم‌افزار عبارت از ايجاد يك پايگاه داده‌هاي اطلاعاتي، محيط كاري و گرافيكي آسان مي‌باشد.
روش‌ها: اين پژوهش از نوع توصيفي، تحليلي و امور تجربي نويسنده است و به دنبال آن است تا اين نرم‌افزار را جهت كاربردهاي آن در علوم پزشكي به منظور پهنه‌بندي بيماري‌ها معرفي نمايد.
يافته‌ها: نرم‌افزار GIS نرم‌افزاري كاربردي است و مي‌توان با ارايه‌ي الگوي توزيع فضايي برخي از بيماري‌ها به صورت نقشه، به بررسي علل ايجاد بيماري پرداخت و توزيع فضايي هر بيماري را به صورت كمي و كيفي به تصوير كشيد. با توجه به اين كه همه‌ي بيماري‌ها منشأ عفوني و يا ژنتيك ندارند و عوامل محيطي نيز مي‌توانند سبب ايجاد بعضي بيماري‌ها شوند اين نرم‌افزار مي‌تواند ارتباط برخي بيماري‌ها را با بعضي عوامل محيطي بررسي نمايد.
نتيجه‌گيري: GIS نرم‌افزاري مفيد به منظور پهنه‌بندي بيماري‌ها به شمار مي‌رود و با توزيع فضايي برخي بيماري‌ها مي‌توان به نتايج قابل توجهي رسيد. نتايجي نظير اين كه برخي از بيماري‌ها با عوامل محيطي در ارتباط هستند. تشخيص عوامل محيطي در جهت درمان، پيش‌گيري و كاهش هزينه‌هاي بهداشتي و درماني راهي در جهت توسعه سلامت مي‌باشد.
مقاله دهم:
توزيع بروز سرطان هاي مختلف در محلههاي شهر تهران تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي تهران در سال 1386
مرضيه روحاني رصاف، محمد رضا روحاني رصاف، فرانك رحيمي، ميترا مهرآزما، علي گل محمدي، ريتا مطيع دوست، عزيز كساني، محسن اسدي لاري
مجله علوم پزشكي رازي (مجله دانشگاه علوم پزشكي ايران سابق)، 90؛ دوره 18، آبان، شماره 89: صفحات 34-45
چكيده:
مقدمه: بار جهاني سرطان به علت پيري و رشد جمعيت و همچنين رفتارهاي پرخطر بخصوص مصرف سيگار و عوامل محيطي مختلف در حال افزايش است. اطلاعات مناسب از سرطان هاي مختلف در مكانهاي خاص جغرافيايي مي تواند به برنامه ريزي خدمات سلامت براي درمان و غربالگري گروه هاي با ريسك بالا كمك كند. تا به حال انواع سرطان به تفكيك مناطق و محلات در شهر تهران گزارش نشده و اين اولين گزارش در اين زمينه است كه به تفكيك محلات شهر تهران ارائه مي گردد تا از طرفي اپيدميولوژي سرطان ها در مناطق تحت پوشش مشخص شود و از طرف ديگر امكان خدمات رساني عادلانه به بيماران نيازمند از سوي مسئولان سلامت فراهم آيد.
روش كار : اين مطالعه يك مطالعه مقطعي است كه الگوي توزيع سرطان در محلات تحت پوشش دانشگاه را نشان مي دهد. سرطان هاي تازه تشخيص داده شده ساكنان شهر تهران در سال 1386 از معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي ايران (سابق) كه تقريبا 55.5% آمار گزارشي سرطان ها را دارد اخذ شد. مناطق تحت پوشش دانشگاه ، غرب و جنوب غرب تهران شامل مناطق 2,5,6,9,18,21,22 است. بروز (براساس سرشماري سال 1385) و ميزان استاندارد سني و جنسي (جمعيت ايران به عنوان جمعيت استاندارد) محاسبه وبا پيدا كردن آدرسها و تعيين منطقه و محله سكونت اين افراد و با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي( GIS )، پراكندگي موارد در نقشه به دست آمد. تفاوت سرطان هاي شايع در بين مناطق تحت پوشش با آزمون دقيق فيشر تعيين گرديد.
يافته ‌ ها : بروز سرطان ها در مناطق تحت پوشش 72.822در صدهزار و بالاترين ميزان بروز مربوط در منطقه 6، ( ASR=90.552 در صدهزار) و منطقه 2، (71.503 ASR= ) و كمترين بروز در بين مناطق تحت پوشش در منطقه 18، (ASR=34.991 ) بود كه اين تفاوت در مناطق با آزمون فيشر معنادار شد. بيشترين ASR در زنان 87.517 در صدهزار در منطقه 6، و در منطقه 2 معادل71.621 و در مردان با94.683 در منطقه 6 و 70.919 در منطقه 2 مي باشد. بيشترين بروزسرطان مردان در عباس آباد، قائم مقام و گاندي و در زنان دانشگاه، آرژانتين- ساعي، شيراز است. بالاترين ASR به ترتيب مربوط به سرطان پستان (9.018)، كولوركتال (4.94)، پروستات (4.174) ، معده (3.711) و پوست (3.522) است.
نتيجه گيري : از آنجاكه ساكنان ديگر مناطق (خارج از مناطق پوششي دانشگاه) هم به مراكز تحت پوشش دانشگاه مراجعه كرده بودند لذا نتايج بايد با احتياط تفسير گرديد. تجمع سرطان در مناطق تحت پوشش دانشگاه (6، 2) و همچنين مناطق خارج از پوشش دانشگاه (1 و 3) تحقيقات بيشتري را مي‌طلبد تا مشخص شود كه وجود چه عواملي در اين مناطق باعث اين تجمع شده است.
مقاله یازدهم:
مديريت بحران در جهت تعديل خسارت‌هاي حاصل از زلزله در استان تهران
معصومه رشيدي، هادي غريب، عبدالله سيف، محمد حسين رامشت
فصلنامه امداد و نجات، 90؛ دوره 3، ، شماره 2: صفحات 40-47
چكيده:
مقدمه: تمركز و تراكم جمعيت و افزايش بارگذاري‌هاي اقتصادي بر بستر استان تهران منجر به پذيرش نقش‌ها و عملكردهاي متعدد شده است. يكي از مهم‌ترين موضوعاتي كه تهران با آن دست به گريبان است موضوع حوادث طبيعي از جمله زلزله است.
هدف اين پژوهش، شناسايي مناطق آسيب‌پذير، تهية نقشة آسيب‌پذيري نقاط مختلف استان بر حسب درجات آسيب‌پذيري است.
روش‌ها: در اين تحقيق، ارتباط بين شاخص‌هاي اقتصادي- اجتماعي با عوامل مؤثر در آسيب‌پذيري استان تهران در برابر زلزله مورد تحليل قرار گرفت. در اين بررسي از قابليت‌ها و تكنيك‌هاي تحليلي نرم‌افزار GIS در لايه‌هاي مختلف استفاده شد.
يافته‌ها: بررسي‌ها نشان داد كه استان تهران داراي پتانسيل بالايي براي زلزله است و با توجه به قانون بازگشت‌پذيري و تكرار بلاياي طبيعي، امكان رخداد زلزله براي استان تهران بسيار زياد و قابل پيش‌بيني است و گروه‌هاي آسيب‌پذير و نقاط بحراني از لحاظ كالبدي درست منطبق بر نقاط اشغال شده به‌وسيلة اقشار پايين جامعه است.
نتيجه‌گيري: اقدامات صحيح درخصوص توانمند‌سازي در برابر زلزله كمك شاياني در رابطه با تعديل خسارت‌هاي حاصل از زلزله در استان تهران مي‌كند. با توجه به ويژگي‌هاي كالبدي- فضايي و استراتژيك بودن استان تهران، بايد به توانمند‌سازي مديريت بحران در برابر بلاياي طبيعي توجه ويژه كرد.
مقاله دوازدهم:
پهنه بندي شهر تهران به‌منظور استقرار بهينه بيمارستان ها در شرايط عادي و بحران (زلزله)
مهين نسترن، غزال عبداللهي، محمود جمشيدي، صفورا مختارزاده
فصلنامه امداد و نجات، 91؛ دوره 4، خرداد، شماره 2: صفحات 1-15
چكيده:
مقدمه: در ميان حوادث و بلاياي طبيعي، زلزله، به دليل غيرقابل پيش بيني بودن، يكي از مخرب‌ترين اين بلايا به شمار مي رود. شهر تهران با جمعيتي در حدود 7.8 ميليون نفر داراي توان لرزه‌اي بالا و با گسل‌‌هاي فعال و متعدد است. يكي از كاربري هاي مؤثر در كاهش آسيب هاي ناشي از زلزله، بيمارستان ها مي باشند. بيمارستان ها مشكلات متعددي در زمينة موقعيت و مكان قرارگيري شان دارند كه مي تواند در شرايط بحران نقش مهم و حياتي اين مراكز را كاهش دهد. تاكنون مطالعات انجام شده در ارتباط با بيمارستان ها در شرايط زلزله جامع نبوده و هر يك از آنها به بررسي بخشي از مسائل آن پرداخته اند. لذا در اين مقاله، تمامي معيارهاي تعيين كننده در مكان‌يابي بيمارستان ها در شرايط عادي و بحران (زلزله) مشخص و سپس اين معيارها با يكديگر تلفيق و پهنه-هاي مناسب براي استقرار اين كاربري حساس و مهم تعيين شده اند. نتايج حاصل از اين تلفيق با وضع موجود بيمارستان ها مقايسه و شرايط هريك از بيمارستان ها براي رويارويي با زلزله مشخص شده است.
روش ها: اين تحقيق از نظر هدف، كاربردي و از نظر روش توصيفي- تحليلي است. روش جمع آوري داده ها اسنادي و كتابخانه اي مي باشد. روش تجزيه و تحليل داده ها براي وزن دهي به معيارها فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) و ابزار تحليل، GIS و نوار ابزار تحليل فضايي است.
يافته ها: يافته هاي پ‍ژوهش شامل تعيين پهنه هاي مناسب براي استقرار بيمارستان هاي شهر تهران، با توجه به معيارهاي هم جواري، مكاني و دسترسي در شرايط عادي و بحران و همچنين تحليل بيمارستان ها براساس اين پهنه‌ها مي‌باشد.
نتيجه گيري: نتايج نشان مي دهد نزديك به نيمي از بيمارستان هاي تهران در پهنه هاي نامناسب مكان يابي شده-اند كه در صورت عدم مقاوم سازي نمي توانند نقش حياتي خود را در زمان بحران ايفا نمايند. بر اين اساس، بيمارستان‌ها مي بايست متناسب با وضعيت پهنه اي كه در آن واقع شده اند، تجهيز و در برابر زلزله مقاوم گردند.
مقاله سیزدهم:
بررسي عوامل موثربر غلظت نيترات منابع آب شرب زيرزميني شيراز با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS)
احمد بديعي نژاد، ميترا غلامي، احمد جنيدي جعفري، احمد عامري
طلوع بهداشت(فصلنامة پژوهشي دانشكده بهداشت يزد)، 91؛ دوره 11، ، شماره 2: صفحات 47-56
كلمات كليدي: غلظت نيترات، آبهاي زيرزميني، شهر شيراز، سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)
مقاله چهاردهم:
بررسي ارتباط غلظت آلاينده هاي استنشاقي دي اكسيدگوگرد و دي اكسيدنيتروژن و سقط جنين
مريم مريدي، سعيده ضيائي، انوشيروان كاظم نژاد، ميثم عفتي
مجله علوم پزشكي رازي (مجله دانشگاه علوم پزشكي ايران سابق)، 1391؛ دوره 19، مرداد، شماره 98: صفحات 1-10
چكيده:
زمينه و هدف: سكونت در مناطق آلوده مي¬تواند به عنوان يك عامل خطر براي زايمان زودرس و وزن كم هنگام تولد باشد. مطالعات معدودي در مورد ارتباط بين استنشاق هواي آلوده و سقط جنين وجود دارد. هدف از پژوهش حاضر تعيين ارتباط ميان استنشاق آلاينده¬هاي محيطي در دوران بارداري و بروز سقط جنين مي¬باشد.
روش كار: پژوهش حاضر مطالعه¬اي مورد-شاهدي است كه بر روي 148 سقط خودبه خودي (گروه مورد) و 148 خانم باردار (گروه شاهد) انجام شد. نمونه‌ها به صورت تصادفي از 10 بيمارستان در سطح شهر تهران در سال 1389 جمع¬آوري شدند. ارتباط سقط جنين و آلودگي هوا با استفاده از آزمون¬هاي آماري تي و رگرسيون لجستيك در نرم افزار SPSS و همچنين تحليل¬هاي مكاني در نرم افزار Arc GIS مورد بررسي قرار گرفت.
يافته‌ها: ميانگين غلظت دي¬اكسيدنيتروژن و دي¬اكسيدگوگرد در گروه مورد(35.91±20.46 , 49.62±19.87) بيشتر از گروه شاهد (29.1±11.11, 45.67±13.2) بود (p=0.000, p=0.045). همچنين مشخص شد سقط جنين در افرادي كه در فاصله كمتر از 100 متر از بزرگراه¬ها زندگي مي¬كنند، بيشتر بود.
نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج اين پژوهش به نظر مي¬رسد آلودگي هوا و سكونت در نزديكي مناطق پرتردد تهديد كننده سلامت مادر باردار و جنين مي¬باشد. لذا، ارائه آموزش¬هاي لازم در زمينه آثار سوء آلودگي هوا بر بارداري به زنان ساكن در مناطق پرتردد شهر و همچنين اتخاذ راهكارهايي جهت كاهش اين آلاينده¬ها پيشنهاد مي¬گردد.
مقاله پانزدهم:
توزيع جغرافيايي و ارايه نقشه اوليه سطح‌بندي خدمات بيمارستاني تخت‌هاي مراقبت ويژه نوزادان (NICU) در شهر تهران
ميلاد شفيعي، آرش رشيديان، فاطمه‌سادات نيري، ذبيح‌الله چارراهي، علي اكبري‌ساري، پژمان حموزاده
مجله پژوهشي حكيم، 1391؛ دوره 15، بهار، شماره 1: صفحات 1-12
چكيده:
مقدمه: اين پژوهش با هدف تعيين نواحي جغرافيايي تحت پوشش و مسيرهاي ارجاع براي بيمارستان‌هاي داراي واحد مراقبت‌ ويژه نوزادان در راستاي پياده‌سازي نظام سطح‌بندي خدمات در شهر تهران انجام گرفت.
روش كار: اين مطالعه به صورت مقطعي در سال 1389 انجام شد. ابتدا با استفاده از اطلاعات موجود و مصاحبه با متوليان سلامت مادر و نوزاد ، وضعيت كنوني بيمارستان‌هاي داراي بخش مراقبت‌ ويژه نوزادان بررسي شد. سپس با استفاده از نرم‌افزار GIS و بسته نرم‌افزاري WVD ، نواحي جغرافيايي تحت پوشش بهينه هر يك از بيمارستان‌هاي مورد بررسي تعريف و در قالب نقشه مراقبت پري‌ناتال در شهر تهران پياده شد و مسيرهاي ارجاع در مناطق 22گانه تهران بر مبناي اولويت جغرافيايي شناسايي شدند.
يافته‌ها: نتايج مطالعه حاكي از توزيع نامناسب بيمارستان‌ها و تخت‌هاي مراقبت ويژه و تمركز بيشتر آن‌ها در نواحي مركزي و شمالي شهر تهران مي‌باشد. يازده منطقه شهر تهران فاقد NICU و سه منطقه شهر تهران هر يك بيش از 90 تخت دارند. با استفاده از محل قرارگيري بيمارستان‌هاي مورد مطالعه نسبت به هم و تعداد تخت‌هاي NICU موجود در آن‌ها پنج بيمارستان به عنوان مراكز ريفرال نهايي براي مناطق 22گانه شهر تهران تعيين شدند. هر يك از پنج بيمارستان ريفرال اصلي نيز با توجه به شعاع پوششي و فاصله و مسيرهاي دسترسي، بيمارستان‌هاي ديگر را تحت پوشش خود قرار داده‌اند.
نتيجه‌گيري: مطالعه حاضر با تعيين نواحي جغرافيايي تحت پوشش بهينه و مسيرهاي ارجاع براي هريك از بيمارستان‌هاي مورد مطالعه، ستاد هدايت و بيمارستان‌ها را در تعيين نظام‌مند بيمارستان هدف براي ارجاع ياري نموده و در بهبود ارايه خدمات مؤثر خواهد بود.