مجله علوم پايه پزشكي ايران، شماره پياپي 2۹
نویسندگان:
دكتر فريبا برنجي ، دكتر محمدرضا يعقوبي ارشادي ، مهندس اميراحمد اخوان ، مهندس احمدعلي حنفي بجد ، دكتر عبدالمجيد فتي

چکيده:
هدف: پشه خاكي هاي فلبوتومينه ناقلين انواع ليشمانيوز در ايران مي باشند. بررسي و شناخت اكولوژي آنها جهت ارايه برنامه هاي مبارزه و پيشگيري از ليشمانيوزها كاري الزامي است. با توجه به گزارش ساليانه موارد جديد ليشمانيوز جلدي از منطقه همت آباد مشهد بر آن شديم كه مطالعه اي به منظور بررسي فون و فعاليت ماهيانه پشه خاكي هاي منطقه داشته باشيم.
مواد و روش كار: به اين منظور از فروردين 82 لغايت آبان 82 هرده روز يك بار با استفاده از روش تله چسبان اقدام به صيد پشه خاكي ها از اماكن داخلي و خارجي گرديد.
نتايج: در اين مطالعه مجموعا 521 عدد پشه خاكي از اماكن داخلي و خارجي از منطقه همت آباد صيد و تعيين گونه شد. در اين تحقيق وجود 4 گونه پشه خاكي، دو گونه از جنس فلبوتوموس (فلبوتوموس پاپاتاسي 1/11% و فلبوتوموس سرژنتي 7/74%) و دو گونه از جنس سرژانتوميا (سرژانتوميا سومباريكا 9/0% و سرژانتوميا سينتوني 3/13%) مشخص گرديد. فلبوتوموس سرژنتي گونه غالب در اماكن داخلي و خارجي منطقه همت آباد مي باشد و در مجموع 135 عدد (2/67%) از پشه خاكي هاي صيد شده از اماكن داخلي و 254 عدد (4/79%) از پشه خاكي هاي صيد شده از اماكن خارجي متعلق به اين گونه مي باشد. در اين منطقه فعاليت پشه خاكي ها از نيمه ارديبهشت ماه شروع و تا نيمه مهر ماه خاتمه مي يابد.
نتيجه گيري: فلبوتوموس سرژنتي در منطقه داراي دو پيك فعاليت، يكي در نيمه دوم خرداد ماه و ديگري در نيمه اول مرداد ماه مي باشد. بر اساس نتايج به دست آمده با توجه به وفور بالاي فلبوتوموس سرژنتي به نظر مي رسد كه اين پشه خاكي ناقل اصلي در انتقال ليشمانيوز جلدي در اين منطقه مي باشد و در كنار آن فلبوتوموس پاپاتاسي نيز نقش انتقال بيماري از جوندگان منطقه به انسان را دارد.